Đầu mũi hàn đóng vai trò quan trọng trong việc dẫn nhiệt, tạo hình các mối hàn chính xác và góp phần tạo nên những đường nét kết nối vững chắc. Hãy cùng Thái Quảng tìm hiểu chi tiết về khái niệm, mục đích, phân loại, cấu tạo cũng như cách sử dụng và bảo quản mũi hàn trong bài viết này nhé!
Đầu mũi hàn là gì?
Đầu mũi hàn (hay tip hàn) là bộ phận quan trọng nhất của mỏ hàn, đóng vai trò truyền nhiệt và dẫn thiếc hàn vào mối hàn. Chất lượng và hình dạng của đầu mũi hàn ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả và chất lượng mối hàn, do đó việc lựa chọn và sử dụng đúng đầu mũi hàn là vô cùng quan trọng.
Mục đích sử dụng mũi hàn
Lắp mới: Để bắt đầu sử dụng mỏ hàn, chúng ta cần lắp mũi hàn cho mỏ hàn (khi mua mỏ hàn mới thì thường đã đi kèm mũi hàn).
Thay đổi đối tượng hàn: Khi hàn các đối tượng khác nhau có thể đòi hỏi sử dụng đầu mũi hàn có hình dạng và kích thước khác nhau để đạt hiệu quả hàn tốt nhất. Ví dụ, nếu hàn các vật liệu mỏng thì cần đầu mũi hàn nhỏ và nhọn, trong khi hàn các vật liệu dày cần đầu mũi hàn lớn và phẳng.
Thay thế mũi hàn bị hỏng/cháy: Do tác động của nhiệt độ và quá trình hàn, đầu mũi hàn có thể bị mòn, hư hỏng hoặc cháy theo thời gian. Việc thay thế đầu mũi hàn bị hỏng/cháy là cần thiết để đảm bảo hiệu quả và chất lượng mối hàn.
Cải thiện hiệu quả hàn: Sử dụng đầu mũi hàn phù hợp với loại vật liệu, hình dạng mối hàn và công suất mỏ hàn có thể giúp cải thiện hiệu quả hàn như: Tăng tốc độ hàn, tăng chất lượng mối hàn, ít tốn thiếc hơn, ít khói khi hàn hơn,…
Mở rộng khả năng hàn: Có nhiều loại đầu mũi hàn có hình dạng và kích thước khác nhau, cho phép thực hiện các kỹ thuật hàn đa dạng và phức tạp hơn. Ví dụ: Đầu mũi hàn dạng lưỡi dao có thể được sử dụng để hàn các góc và khe hẹp, trong khi đầu mũi hàn lưỡi liềm (cong) có thể được sử dụng để hàn các vị trí khó tiếp cận (luồn cong).
Phân loại mũi/tip hàn
Mũi/Tip hàn được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, có thể liệt kê cách phân loại chính như:
Theo chất liệu
Mũi/Tip hàn được làm bằng “Đồng” là loại phổ biến nhất, dẫn nhiệt tốt, giá thành rẻ, dễ gia công, nhưng dễ bị oxy hóa.
Mũi/Tip hàn được làm bằng “Thép không gỉ” có sức chịu nhiệt tốt, chống oxy hóa, nhưng dẫn nhiệt kém hơn đồng.
Mũi/Tip hàn được làm bằng “Bạc” sẽ dẫn nhiệt tốt nhất, nhưng giá thành cao, mềm hơn đồng và thép không gỉ.
Mũi/Tip hàn được làm bằng “Hợp kim khác” sẽ có nhiều đặc tính khác nhau tùy theo thành phần hợp kim. Ví dụ: hợp kim đồng-niken có độ bền cao hơn đồng, hợp kim bạc-niken có khả năng chống oxy hóa tốt hơn bạc.
Theo hình dạng
Đầu mũi hàn dạng “Nhọn” sẽ phù hợp cho các mối hàn nhỏ, chi tiết. Nhưng khó thao tác với các mối hàn lớn, phẳng.
Đầu mũi hàn dạng “Dẹt” sẽ phù hợp cho các mối hàn phẳng, rộng. Nhưng khó thao tác với các mối hàn góc, khe hẹp.
Đầu mũi hàn dạng “Dao” sẽ phù hợp cho các mối hàn góc, khe hẹp. Nhưng khó thao tác với các mối hàn phẳng, rộng.
Đầu mũi hàn dạng “Lưỡi liềm” sẽ phù hợp cho các mối hàn đường cong. Nhưng khó thao tác với các mối hàn thẳng, nhỏ.
Đầu mũi hàn dạng “Tròn” sẽ phù hợp cho các mối hàn lỗ. Nhưng khó thao tác với các mối hàn phẳng, rộng.
Theo kích thước
Đường kính: Xác định lượng nhiệt truyền vào mối hàn. Đầu mũi hàn có đường kính lớn hơn sẽ truyền nhiệt nhiều hơn, phù hợp cho các mối hàn dày.
Chiều dài: Xác định khả năng tiếp cận của đầu mũi hàn vào mối hàn. Đầu mũi hàn dài hơn sẽ giúp tiếp cận dễ dàng hơn với các mối hàn ở vị trí khó thao tác.
Ngoài ra, còn có thể phân loại theo: Công suất mỏ hàn, loại vật liệu cần hàn, mức độ dẫn nhiệt, khả năng chống dính,…
Các loại mũi/tip hàn phổ biến
Mũi/Tip hàn 200 Series
- Kích thước nhỏ gọn (Chiều dài: 32mm – 38mm, Đường kính trục ngoài: 4mm – 5mm, Đường kính trong: 2mm – 3mm), phù hợp cho mỏ hàn công suất thấp và trung bình.
- Có nhiều hình dạng đa dạng như nhọn, dẹt, dao, lưỡi liềm, tròn.
- Dễ dàng thao tác, phù hợp cho các công việc hàn nhỏ, chi tiết.
- Chất liệu phổ biến: Đồng, thép không gỉ.
- Ứng dụng: Hàn điện tử, sửa chữa đồ điện tử, chế tác đồ thủ công,…
Xem chi tiết tại:
Mũi hàn & Tip hàn 200 Series (M, T, L, K, B, C, D, I, J, H,…)
Mũi/Tip hàn 500 Series
- Kích thước lớn hơn so với dòng 200 (Chiều dài: 41mm – 48mm, Đường kính trục ngoài: 6mm – 7mm, Đường kính trong: 2mm – 3mm), phù hợp cho mỏ hàn công suất trung bình và lớn.
- Cung cấp nhiều lựa chọn về hình dạng và kích thước để đáp ứng mọi nhu cầu hàn.
- Dẫn nhiệt tốt, hiệu quả hàn cao.
- Chất liệu phổ biến: Đồng, thép không gỉ, hợp kim.
- Ứng dụng: Hàn điện tử, sửa chữa đồ điện, gia công kim loại,…
Xem chi tiết tại:
Đầu mũi hàn – Tip hàn 500 Series (B, C, D, K, I, J, L, M, T, H, P, S,…)
Mũi/Tip hàn 900 Series
- Kích thước lớn hơn dòng 200 & 500 (Chiều dài: 42mm – 50mm, Đường kính trục ngoài: 6mm – 8mm, Đường kính trong: 4mm – 5mm), phù hợp cho mỏ hàn công suất cao đòi hỏi dẫn nhiệt nhanh.
- Khả năng dẫn nhiệt tối ưu, truyền nhiệt nhanh và đều vào mối hàn.
- Chịu được nhiệt độ cao, độ bền cao.
- Chất liệu phổ biến: Đồng, hợp kim chịu nhiệt.
- Ứng dụng: Hàn công nghiệp, hàn cơ khí, hàn các mối hàn dày, khó hàn,…
Xem chi tiết tại:
Cấu tạo của mũi/tip hàn
Phần lõi: Được làm từ các vật liệu dẫn nhiệt tốt như đồng, hợp kim, thép không gỉ. Phía trong lõi có thể rỗng hoặc có chứa các rãnh, khe để tăng diện tích tiếp xúc với nhiệt và giúp dẫn nhiệt tốt hơn.
Phần vỏ: Bao bọc bên ngoài phần lõi, thường được làm từ các vật liệu chịu nhiệt tốt như thép không gỉ, hợp kim. Vỏ bảo vệ lõi khỏi tác động của môi trường bên ngoài và giúp truyền nhiệt đều hơn.
Lớp phủ: Có những mũi hàn có lớp phủ đặc biệt để tăng khả năng chống dính, chống oxy hóa, hoặc cải thiện hiệu quả dẫn nhiệt.
Lựa chọn mũi/tip hàn phù hợp
Việc lựa chọn đầu mũi hàn phù hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố, có thể kể đến các yếu tố chính như:
- Mỗi loại vật liệu cần hàn có nhiệt độ nóng chảy và khả năng dẫn nhiệt khác nhau, do đó cần sử dụng đầu mũi hàn có chất liệu phù hợp.
- Vật liệu càng dày càng cần đầu mũi hàn và máy/mỏ hàn công suất lớn hơn để truyền đủ nhiệt.
- Hình dạng đầu mũi hàn phải phù hợp với hình dạng mối hàn cần thực hiện.
- Mỏ hàn có công suất cao cần sử dụng đầu mũi hàn lớn hơn.
Sử dụng và bảo quản mũi/tip hàn
Làm sạch đầu mũi hàn trước khi sử dụng bằng bọt biển hoặc khăn ẩm.
Tráng một lớp thiếc mỏng lên đầu mũi hàn trước khi sử dụng để bảo vệ đầu mũi hàn khỏi bị oxy hóa và giúp dẫn nhiệt tốt hơn.
Sử dụng nhiệt độ phù hợp với loại vật liệu cần hàn và đầu mũi hàn đang sử dụng.
Làm sạch đầu mũi hàn sau khi sử dụng bằng bọt biển hoặc khăn ẩm và cất giữ ở nơi khô ráo.
(*) Lưu ý:
- Không sử dụng các vật liệu mài mòn để làm sạch đầu mũi hàn vì có thể làm hỏng bề mặt.
- Không để đầu mũi hàn tiếp xúc trực tiếp với ngọn lửa vì có thể làm hỏng đầu mũi hàn.
- Thay thế đầu mũi hàn khi bị mòn hoặc hư hỏng.
Kết luận
Đầu mũi hàn đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc tạo nên những mối hàn hoàn hảo, bền bỉ. Việc lựa chọn và sử dụng đúng đầu mũi hàn phù hợp với loại vật liệu, hình dạng mối hàn và công suất mỏ hàn là yếu tố then chốt quyết định chất lượng của mối hàn.
Thái Quảng hy vọng qua bài viết này, bạn đã có được kiến thức cơ bản về đầu mũi hàn, từ đó có thể lựa chọn và sử dụng đầu mũi hàn hiệu quả, góp phần tạo nên những công trình hàn nối chất lượng cao.
